هورمون سکس (اکسی توسین )می تواند همان هورمون تله پاتی باشد .آیا اکسی توسین کلیدی برای فهمیدن است؟

نوشته زیر ترجمه مقاله “آیا اکسی توسین کلیدی برای فهمیدن است؟” به قلم جنیفر بارتز و اریک هالندر, (هردو از اساتید دانشکده پزشکی نیویورک هستند.) است که به دلیل اهمیت نکته ای که نتایج بطور غیر مستقیم بدان اشاره میکنند آنرا ترجمه کرده ام. سه-چهار خط را که خیلی کلمات پزشکی و اختصاصی داشت ترجمه نکرده ام که برای خواننده غیر متخصص خسته کننده نشود. اصل مقاله را می توانید در اینجا بخوانید.

*****************

آیا اکسی توسین کلیدی برای فهمیدن است؟

برای مخلوقات اجتماعی مثل انسانها, قدرت تشخیص انگیزه ها, اهداف, امیال, اعتقادات و احساسات دیگران نه تنها خوب است بلکه یک مهارت لازم برای زندگی اجتماعی است. ما باید بتوانیم بفهمیم که دیگران به واقع چه می گویند و با چه پس زمینه ای سخن می گویند نه فقط برای آنکه بتوانیم به هدف خود نزدیک شویم بلکه برای اینکه بتوانیم با دیگران در کل هماهنگی داشته باشیم. بالاخص, ما باید متوجه باشیم که دیگران هم می توانند افکار, امیال, اعتقادات و احساسات متفاوت با ما داشته باشند و همان افکار و اعتقادات و احساسات متفاوت است که رفتار احتمالا متفاوت آنها را شکل می دهد. این درجه از معرفت و آگاهی به نوبه خود به ما اجازه و امکان میدهد که رفتار دیگران را پیش بینی کنیم.

دانشمندان نورولوژیست اجتماعی و ذهنی ( cognitive and social neurologists) به این مهارت ویژه و حیاتی می گویند: “تئوری ذهن” ( Theory of Mind) و آنر پایه موفقیت هر مخلوق اجتماعی می دانند. به قول محقق سیمون بارون کوهن “در میانه یک موقعیت اجتماعی, این مهارت ویژه است که با فهمیدن سریع ریشه های یک رفتار اجتماعی شخص را کمک می کند که یک روز دیگر هم دوام بیاورد.”

و اما چگونه مغز این مهارت ویژه خواندن ذهن دیگران را فراهم می کند؟

مقاله اخیر گریگور دامس و همکارانش در آلمان راهی برای نزدیک شدن به پاسخ این سئوال یافته اند و آن در ارتباط هورمون اکسی توسین (Oxytocin) و این مهارت ویژه است. مقاله “اکسیتوسین به خواندن ذهن دیگری کمک می کند” نقش این هورمون را در رفتارهای نرمال اجتماعی و همچنین در کمبود مهارتهای اجتماعی که در بیماران مبتلا به آتزم (Autism) دیده میشود, بسیار موثر میداند.

احساسات مادرانه-پدرانه, حافظه و خواندن ذهن

اکسیتوسین یک هورمون پپتاید است متشکل از 9 آمینو اسید. توسط مغز در magnocellular neurosecretory cells  تولید میشود و در خون جاری می گردد. اکسیتوسین باعث تولید شیر در پستان مادر می گردد و همینطور در انقباضهای زایمان موثر است. بعلاوه در قسمتهای دیگر مغز و اعصاب ستون فقرات نیز عمل می کند و باعث فعالیت دیگر نورونهای مغز می گردد.

تحقیقات روی سرحیوانات از گروه پستانداران نشان داده است که اکسیتوسین روی رفتارهای پدرانه-مادرانه, رفتارهای ناشی از امیال جنسی وهمینطور احساسات ناشی از جدایی موثر است. با مطالعه اثراکسیتوسین روی مغز موشها بنظر میرسد که که این هورمون حافظه اجتماعی (شناسایی افراد) را هم فعال میکند.

تحقیقات دیگرنیز پیشنهاد میکنند که اکسیتوسین ممکن است که در رفتارهای اجتماعی و قوای ذهنی انسان موثر باشد. مثلا مقاله ای نشان داده است که این هورمون اعتماد به دیگران را افزایش میدهد و در تصمیم گیری موثر است و مقاله ای دیگر نشان داده است که این هورمون پاسخ مغز به ترس را تعدیل می کند. ولی تحقیق دامس و همکارانش ورای این تحقیقات, راه را برای تئوری ذهن باز میکند.

آیا این هورمونهای من است و یا این من هستم که ذهن شما را می خوانم؟

در تحقیق و آزمایشهای دامس و همکارانش 30 فرد جوان (بین 21-30 سال) اکسیتوسین را از طریق بینی دریافت کردند و به سئوالهایی در باره حدس زدن افکار مردم جواب دادند. برای مثال عکسهایی از هنرپیشه ها در حالات مختلف نشان داده شد که افراد مورد تست فقط چشمهای آن هنرپیشه را در عکس می دیدند و باید حالت روانی و ذهنی شخص در عکس را حدس می زدند. افرادی که هورمون اکسیتوسین را دریافت کرده بودند بطور قابل محسوسی (به لحاظ آماری) بهتر از گروهی حدس زدند که این هورمون را دریافت نکرده بودند.

(شما هم اگر مایلید می توانید این تست (مشابه تست آزمایشهای دامس) را امتحان کنید و قوه خواندن افکار دیگری را در خود بیازمایید.)

نتایج این تحقیقات به درک ما از پروسه های نورولوژیکی ای که زیر بنای رفتارهای اجتماعی انسان است و همچنین به فهم ما از اختلالات ذهنی ای که روی رفتارهای اجتماعی اثر می گذارند (مثل آتزم) کمک می کند. بعلاوه این احتمال هم وجود دارد که اکسیتوسین در درمان بیماریهای ناهنجاری رفتاری موثر واقع شود.

مکانیزم عمل اکسیتوسین

آزمایشهای دامس و دیگران و ما (نویسندگان این مقاله) نشان داده است که اکسیتوسین راه تحلیل رفتارهای اجتماعی بر اساس اطلاعات دریافت شده از طریق حداقل دو کانال شنوایی و بینایی را هموار میسازد. این نتیجه این سئوال را به همراه می آورد که چگونه و با چه مکانیزمی اینکار صورت می پذیرد.

نتایج آزمایشات قبلی می گوید که اکسیتوسین در تعدیل کردن استرس و پاسخ به ترس موثر است. در نتیجه اکسیتوسین ممکن است با کم کردن هیجانات اجتماعی, که در افراد با اختلالات ذهنی خصوصا افراد مبتلا به آتزم زیاد است, به تئوری ذهن کمک کند.

امکان دیگر اینست که اکسیتوسین می تواند با تقویت پردازش داده های اجتماعی, انگیزه شخص در شرکت در اجتماع را افزایش دهد.

ولی اینکه چگونه اکسیتوسین تئوری ذهن را تقویت می کند سئوالی است که محققین باید در آینده بدان پاسخ دهند.  سئوالهای بسیار دیگری نیز هست که هنوز جوابی برای آنها یافت نشده است. مثلا آیا اکسیتوسین روی زنها نیز به مانند مردان عمل می کند؟ در تمام آزمایشات فوق افراد آزمایش شونده مرد بوده اند. هنوز بسیاری نکات هست که می توان در باره قوای مغزی در خواندن ذهن دیگران فرا گرفت.