اهریمن اعتیاد در کمین دانش آموزان

   سرویس سیاسی و اجتماعی:معاون نیروی انتظامی اسلامی اخیراً اعلام کرده است که ۱% از... بیشتر » - سرویس سیاسی و اجتماعی:معاون نیروی انتظامی اسلامی اخیراً اعلام کرده است که ۱% از کل دانش آموزان کشور اعتیاد دارند . بر اساس اعلام وزارت آموزش و پرورش در سال جاری تحصیلی ۱۳ میلیون نفر دانش آموزان سر کلاسهای درس رفته اند که اگر آمار اعلامی از سوی نهاد مزبور قرین به صحت باشد ۱۳۰ هزار از دانش آموزان کشور به مواد مخدر و روان گردان آلوده هستند. و این یعنی گرفتاری ۱۳۰ هزار خانوار ایرانی . اگر به این موضوع به دقت بنگریم گویی تمامی جمعیت یک شهرستان ۱۳۰ هزار نفری گرفتار مصیبت خانمان برانداز اعتیاد شده اند.
حال اگر این رقم را در مقیاس استانی بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که از کل جمعیت دانش آموزان استان آذربایجان غربی که چیزی در حدود۵۸۲۰۰۰ نفر می باشند، رقم معتادان به مواد مخدر بیش از ۵۸۰۰ نفر می شوند که رقم بسیار تکان دهنده ای می باشد . البته شاید این رقم دقیق نبوده و احتمال کم و زیاد بودن آن باشد ، اما حتی اگر تنها یک دانش آموز در سطح استان به مواد مخدر معتاد باشد مثل آن است که کل جمعیت استان به این مصیبت گرفتار شده و لازم است اداره کل آموزش و پرورش و دیگر نهادهای تربیتی ، آموزشی و فرهنگی اقدامات عامل بازدارنده را برای مهار این بلای خانمان سوز بکار گیرند و از گسترش بیشتر آن در بین دانش آموزان جلوگیری نمایند.
از دیگر سو وزیر کشور هم اعلام کرده است که هر روز ۹ نفر از معتادان به مواد مخدر و روانگردان جان خود را از دست می دهند. یعنی ماهانه ۲۷۰ نفر و سالانه حدود ۵۲۰۰ نفر .
شاید اگر این جمله امام (ره) که « نجات یک معتاد نجات یک ملت است« در طول سالهای گذشته بطور جد عملیاتی و اجرایی می شد اکنون دیگر شاهد چنین افتضاحی در جامعه نبودیم که دیو ملول اعتیاد این قاتل بی رحم و در عین حال خوش خط و خال از باغات و محافل و مجالس و خرابه ها به حریم منازل و تعلیم و تربیت رسوخ نموده ،کودکان ، نوجوانان و جوانان این مرز و بوم را به طرز وحشتناکی آلوده نموده و به ورطه سقوط بکشاند.
با این وصف اگر بگوییم که اعتیاد یک فرد یعنی اعتیاد کل ملت ، سخنی به گزاف نگفته ایم.چرا که این پدیده بیمار گونه قرن که بی شباهت به ویروس بیماریزای خطرناکی مثل ایدز و وبا و ابولا و .. نمی باشد در صورت نبود برنامه های بازدارنده به شدت در سطح جامعه و علی الخصوص در محیط مدارس و دانشگاهها شیوع پیدا می کند و هر روز و هر ساعت تعداد بیشتری از نوجوانان و جوانان این مرز و بوم را به گرداب اعتیاد و منجلاب بی هویتی خواهد کشاند.
گرفتار شدن افراد بخصوص دانش آموزان در چنین منجلابی زمانی به اوج خود می رسد که فرزندان خانواده، محیط منزل را به مقصد مدرسه ترک نمایند و در پی برقراری ارتباط با افرادی در محیط خارج از خانه که کنترل قابل توجهی بر روی این ارتباطات اعمال نمی شود گرفتار چنین بیماری خطرناکی بشوند.
البته نبایستی فراموش کرد که بخشی از دانش آموزان بطور مستقیم یا غیر مستقیم توسط خود خانواده هم به دام چنین مصیبتی گرفتار میشوند با توجه به این موضوع به نظر میرسد که اصولا جنبه پرورشی وزارت آموزش و پرورش بیش از بعد آموزشی آن می بایست مورد توجه قرار گرفته و به تبع آن در محیط مدارس هم معاونین پرورشی وظیفه بسیار سنگینی بر عهده داشته باشند تا بتوانند با برنامه ریزی و فرهنگ سازی با این معضل مبارزه و مقابله نمایند چرا که تعلیم و تزکیه و به عبارتی یادگیری و پرورش روح و جسم به مصداق دو بال هستند که دانش آموز را به سمت تکامل به پرواز در می آورند . حال اگر به یکی از این بالها بیش از دیگری توجه شود ، طبیعی است که دانش آموزان این کشور با مشکلات بسیار زیادی از نقطه نظر تربیتی ، اخلاقی ، رفتاری ، برخوردهای اجتماعی و … مواجه خواهند شد .
متأسفانه بایستی این واقعیت را قبول کنیم که در مدارس ما ، بعد پرورشی به شدت مورد غفلت و بی توجهی مسئولین قرار گرفته و هیچگونه برنامه منسجمی که بتواند در کنار آموزش دانش آموزان ، روح و جسم و ذهن و فکر آنان را به سمت تعالی و ترقی رهنمون کند وجود خارجی نداشته و با نهایت تأسف بایستی اذعان نمود که وظیفه معاونین پرورشی در مدارس صرفاً معطوف به دادن تذکراتی چون رعایت حجاب و پوشش (آنهم در محدوده مدرسه ) ، دادن هشدارها و تذکرهای ظاهری ، تحکّمی و چکشی که اصولاً چنین روشهایی نیز ناکارآمد می باشند یا بسنده کردن به برگزاری کلاسهای عقیدتی و برگزاری مراسم مذهبی و ملی که تأثیر بسیار کمی در روح و روان داشن آموزان بر جای می گذارند بوده و اقدام عملی و قابل توجه دیگری صورت نمی گیرد.
شاید گفته شود که معاونت پرورشی ادارات کل آموزش و پرورش استانها ، شهرستانها و مدارس با جدیت برنامه توانمندسازی دانش آموزان را در مقابله با اعتیاد به اجرا در می آورند و با توزیع کتب و برگزاری کلاسهای آموزشی دانش آموزان و خانواده ها را در مقابل اعتیاد آگاهی می دهند ، اما بایستی اذعان نمود که این اقدام بنا به دلایلی از جمله عدم پوشش کامل دانش آموزان و خانواده ها در ارتباط با توزیع کتابها و سی دی های آموزشی و نیز عدم تشکیل کامل و مرتب کلاسهای توانمند سازی در طول سال کارساز نمی باشد ، بلکه از تأثیر ، بازدارندگی و کیفیت لازم نیز برخوردار نمی باشد و حتی اگر هم صورت گرفته باشد بنا به دلایلی از جمله عدم امکان حضور همه اولیاء در کلاسها ، بی علاقگی دانش آموزان و خانواده های آنان به موضوع مطالعه و بویژه بیسوادی اغلب خانواده هایی که فرزند آنان یا خودشان گرفتار اعتیاد می باشند نمی تواند در جلوگیری از ورود دانش آموزان به ورطه اعتیاد بطور کامل و یا در حد انتظار مثمر ثمر واقع شود ، از این رو لازم است بطور جد برنامه های عملی و تشویقی مؤثرتری برای ریشه کنی و مهار اعتیاد و حداقل کاهش اعتیاد در بین دانش آموزان تدوین و به مورد اجرا گذاشته شوند.
تدوین ، تألیف و گنجاندن ماده ثابت درسی مرتبط با اعتیاد و بزههای اجتماعی – که مدرس و مربی آن نه از بین کادر آموزشی مدارس که از بین کارشناسان فن شاغل در نهادهای مرتبط مثل سازمان بهزیستی ، معاونت پیشگیری نیروی انتظامی ، سازمان نظام روانشناسی و دانشگاه علوم پزشکی باشند – در سطح مدارس و در مقاطع ابتدایی ، راهنمایی و دبیرستان ، تهیه و اکران مداوم فیلمهای آموزشی مرتبط با مواد مخدر و روانگردانها ، عوارض ، زیانها و ضررهای استفاده از این مواد و آثار زیانبار اعتیاد در اقتصاد ، فرهنگ و اخلاق در سطح مدارس و خانواده ها ، اعمال کنترلهای محسوس و نامحسوس بر فعالیت و رفتار فرزندان در محیط مدرسه ، منزل و محله تأثیر زیادی در کاهش آمار اعتیاد بر جای خواهد گذاشت. انجام اقدامات بازدارنده نظیر اِعمال نظارتهای بیشتر بر روابط دانش آموزان با همدیگر و با افراد خارج از مدرسه و خانه، تجهیز محیط مدارس به دوربینهای مدار بسته ، شناسایی و کنترل دانش آموزان معتاد و یا مشکوک و انجام آزمایشها و معاینات بالینی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی ، توجه و دقت در رفتار و کردار دانش آموزان بخصوص دانش آموزانی که دارای مشکلات خانوادگی ، اقتصادی ، تربیتی و احیاناً رفتاری می باشند و انجام اقدامات روانکاوی و روانشناسی می تواند در کاهش گرایش دانش آموزان به سمت اعتیاد مثمر ثمر واقع شوند .
 شناسایی و جداسازی دانش آموزان معتاد و بازپروری آنها با مشارکت خانواده ها و آموزش و پرورش و اعمال کنترل و دقت بر رفتار آتی آنها می تواند به کاهش آمار اعتیاد کمک شایانی بنماید.
این راهکارها در کنار شناسایی خانواده های بی بضاعت و رفع نیازهای مالی آنها و حمایت ، ارشاد و راهنمایی چنین خانواده هایی می تواند سرانجامی مثبت در جلوگیری از گرایش دانش آموزان به سمت اعتیاد یا فروش و توزیع آن داشته باشد. توجه جدی به امر ورزش و برنامه های فوق العاده تربیتی و پرورشی، برگزاری اردوهای تفریحی ، علمی ، تفننی و اجرای برنامه های شاد و مفرح در طول سال تحصیلی در محیط مدارس موجب پرورش ابعاد روحی و جسمی دانش آموزان خواهد شد. قدر مسلم هزینه اجرای چنین روشها و برنامه هایی از هزینه بازپروری و بازگردان دانش آموزان معتاد یا مشکوک به اعتیاد به حالت اولیه بسیار کمتر و مقرون به صرفه تر می باشد و اصولاً چنین هزینه ای به قول اقتصاددانان هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری بسیار مهم و با صرفه ای است که نتیجه آن ایجاد محیطی سالم و مفید و داشتن جامعه ای پاک و عاری از مواد مخدر می باشد.
اما برای اینکه خانواده ها و دانش آموزان با آثار زیانبار و خانمان برانداز این مواد بیشتر آشنا شوند گریزی نیز به انواع و اسامی و آثار مصرف مواد مخدر و بخصوص روانگردانها که دانش آموزان و دانشجویان را هدف تیرهای سهمگین خود قرار داده اند و موقعیت مناسبی را برای سوداگران مرگ و تبهکاران و فروشندگان بی رحم مواد مخدر فراهم نموده می زنیم تا با آگاهی دادن به دانش آموزان و خانواده ها ، از میزان اعتیاد یا روی آوری نوجوانان و جوانان به سمت این مواد کثیف و شدیدا زیان آور بکاهیم.
قبل از پرداختن به این موضوع خاطرنشان می کنیم که امروزه ظاهر و شمائل مواد مخدر و روانگردان دیگر به شکل سابق نیست و از این نظر خانواده ها نمی توانند بر اساس شناخت ظاهری که از مواد مخدر و نحوه مصرف و استعمال آن دارند نسبت به شناسایی آن و جلوگیری از گرفتار شدن دانش آموزان و فرزندان خود اقدام نمایند. زیرا که هم اکنون مواد مخدر به حدی از تنوع در تولید ، عرضه و مصرف برخوردار می باشد که امکان کشف آن را مشکل تر نموده و زمانی به اعتیاد عزیزان به این مواد پی برده میشود که آثار و علائم بالینی در جسم و رفتار و کردار دانش آموزان دیده شود. بنابراین لازم است خانواده ها بطور مکرر با اسامی و عناوین و آثار این مواد مخدر بطور مداوم آشنا شوند تا بتوانند فرزندان خود را از گرویدن به مصرف چنین موادی که اغلب بطور ناخواسته به دام این مواد می افتند جلوگیری نمایند.
امروزه مواد مخدر و روانگردانها به شکلهای مختلفی که به مذاق کودکان و دانش آموزان و دانشجو یان خوش آید تولید و روانه بازار مصرف می شوند . این مواد گاه در قالب شکلات گاه در قالب آدامس ، گاه به شکل نوشابه و حتی لوازم التحریر و موارد دیگر و تحت نامهایی نظیر کریستال ، کراک ، شیشه ، مسکالین ، پان پراگ ، دیفنوکسیلات ، کروکودیل ، ماشروم ، نخ ، برنز ، گل ، کاغذ و اسامی متنوع و جذاب دیگر خود را نشان میدهند می باشند . بنابراین نبایستی خانواده ها اجازه دهند که فرزندان آنان بدون نظارت آنان اقدام به تهیه و مصرف مواد خوراکی و آشامیدنی خارجی و یا مشکوک داخلی و از طریق افراد و دست فروشها و مراکز مشکوک نمایند. این مهم را باید گوشزد کرد که مواد مخدر و روانگردانها در افرادی با سنین نوجوانی و جوانی به دلیل اینکه مغزشان در حال رشد و تکامل قرار دارد تأثیر بسیار سوء و در عین حال سریعی دارند .
تزریق خوراکی ، دودکردن ، حل کردن با مایعات ، مخلوط با خوراکیها و استنشاق راههای مصرف اینگونه مواد مخدر می باشند و در همه حال تاثیر مخرب خود را ابتدا بر مغز گذاشته و سپس بقیه نقاط بدن را مورد حمله قرار می دهند.
بر اساس اعلام کارشناسان و متخصصان فن ، مواد مخدر و روانگردانها به چهار گروه تقسیم میشوند: محرکها : مثل کوکائین و کافئین ، سرکوب گرها : مثل مورفین ،الکل و هروئین ، توهم زاها : مثل ماری جوانا و ال اس دی و در نهایت مخدرها : مثل تریاک و حشیش .
در این بین دسته سوم که تحت عنوان توهم زاها معروف بوده و از تنوع بسیار زیادی برخوردار می باشند بیش از سایرین دانش آموزان و دانشجویان را مورد هدف قرار می دهند .این دسته که به شکل استنشاق ، دود کردن، تزریق و علی الخصوص خوراکی مورد استعمال قرار می گیرند دارای اثرات آنی مثل توهم زای قوی و حالت پرواز یا تریپ می باشد و اثر آن یک ساعت پس از مصرف ظاهر شده و ۸ الی ۱۲ ساعت آثار آن در بدن باقی می ماند. در نظر مصرف کنندگان اینگونه مخدرها ، رنگها روشنتر ، اصوات جدیدتر ، حرکات و زمان کندتر و یا تندتر می گردد . ادغام حواس در یکدیگر ( رنگها شنیده و صداها دیده میشوند) کاهش اشتها ، گر گرفتگی ، پارانوئید ، لرز ، تپش قلب ، سردرگمی و تنفس سریع از دیگر علائم استعمال این مواد می باشند. افسردگی ، روان پریشی ، جنون ، تشنج ، خودکشی و مرگ مواردی هستند که در معتادان به این مواد دیده میشود. ال اس دی ( قرصهای ریزی در کاغذهای مربعی شکل با نقوش و طرحهای مختلف بر روی آن که البته در اشکال مایع ، ژلاتین و کپسول هم عرضه میشوند ) از نمونه های بارز این نوع مواد مخدر می باشد.
اکستاسی ( در اشکال قرص ، گرد ، کپسول ، مایع) : افزایش ضربان قلب ، افزایش اعتماد به نفس ظاهری و موقتی ، احساس تهوع ، اضطراب ، احساس صمیمیت با دیگران ، ساییدن دندانها به یکدیگر ، کاهش اشتها ، تعریق ، احساس شدید لذت ، گرمی و شادی ، وادار شدن به رقص ، ترشح دیامین و سروتونین در مغز از عوارض مصرف این نوع روانگردانهای توهم زا می باشد.
کتامین ، متادون ، آمفیتامین که در شکلهای خوراکی ، استنشاق ، تزریق ، حل کردن در مایعات و دود کردن استعمال میشوند بصورت قرص ، گرد سفید رنگ و مایع بوده و در کوتاه مدت سبب مشکلات بینایی ، عدم تعادل و هماهنگی ، توهمات وحشتناک و در دراز مدت سبب احساس گم گشتگی و جدایی از واقعیت می گردند.
تشخیص میزان استفاده یا اعتیاد به این مواد از طریق آزمایش ادرار صورت می گیرد اما به فاصله سه روز توسط کلیه ها دفع می گردد . بنابرین انجام آزمایش باید در اثنای سه روز صورت بگیرد ولی اغلب معتادان با علم به این موضوع از انجام آزمایش قبل از سه روز طفره می روند اما به تازگی روش جدیدی ابداع شده و آن استفاده از موی سر می باشد که از طریق آزمایش موی سر به وجود مواد روانگردان پی می برند . چرا که قسمتی از مواد موجود در خون توسط موی سر جذب می گردد و بعد از چند هفته به دلیل رویش مو از پیاز مو فاصله میگیرند ، بنابراین با بریدن تعدادی تار مو و انجام آزمایش میتوان به میزان مصرف مواد مخدر یا اعتیاد فرد پی برد.
با این وصف ناگفته پیداست که مبارزه و مقابله با اعتیاد بخصوص اعتیاد به چنین موادی به عنوان یک معضل و بیماری اجتماعی تنها از عهده آموزش و پرورش بر نمی آید و عزم و اراده همگانی و مشارکت فعال همه ملت و بخصوص خانواده هایی که گرفتار این درد خانمانسوز شده اند را می طلبد و از این رو امید می رود همه دستگاهها ، نهادها و خانواده ها با مهم دانستن موضوع اعتیاد و بویژه اعتیاد د انش آموزان- این آیندگان و امیدان فردای این کشور – تربیتی اتخاذ نمایند که ضمن قطع ریشه اعتیاد در کشور و بازپروری و بازگرداندن افراد معتاد به وضعیت طبیعی و به دامان خانواده ها و جامعه ، از گرفتار شدن سایر افراد بخصوص دانش آموزان این امیدان فردای ایران در دام اعتیاد و سایر رذایل اخلاقی و بزه های اجتماعی که اغلب ریشه در این معضل اجتماعی دارد جلوگیری نمایند . چرا که چنین عزمی، جزم همه نهادها و مردم و حتی مراجع تقلید و ائمه جمعه و جماعات را می طلبد تا با یاری رساندن به آموزش و پرورش و با کمک و معاضدت نیروی انتظامی و دیگر نهادهای اجرایی و قضایی ریشه چنین افسادی از جامعه و از محیط مدرسه ، دانشگاه و خانوداه برچیده شود و روزی فرا برسد که حتی یک معتاد هم در جامعه نداشته باشیم.
اسفندیار سپهری نیا عضو شورای نویسندگان