بی‌میلی مراکز ترک به درمان معتادان شیشه‌ای

بی‌میلی مراکز ترک به درمان معتادان شیشه‌ای

شیشه ارزان است، در ابتدای مصرف هم فرد را به عالم هپروت می‌برد و لذت سرخوشی را به او می‌چشاند، زمانی هم که معتاد شیشه‌ای قصد ترک می‌کند برخلاف معتادان تریاکی و هروئینی که از درد عضلات به خود می‌پیچند و مدام خود را می‌خارانند و اسهال و آبریزش بینی دارند، به خوابی عمیق فرو می‌روند، همین و دیگر هیچ.

 

این دلایل ترس از مصرف شیشه را در کشور ریخته. مصرف کنندگان این ماده محرک به گمان لذت سرشار و بعد هم ترک آسان و بی دردسر، بی نگرانی شیشه مصرف می کنند و هر بار مقدار مصرف را بیشتر می کنند چون به غلط شنیده اند که ترک شیشه دو سه روز بیشتر طول نمی کشد.
اما این اطلاعات اشتباه، حالا خیلی ها را به دردسر انداخته. پیگیری های ما نشان می دهد بسیاری از درمانگران اعتیاد حاضر به پذیرش معتادان شیشه ای در مراکز ترک اعتیاد نیستند و به درمان این افراد نه می گویند.
این بی میلی به علت دشواری های درمان معتادان به شیشه است به این دلیل که ماده محرک شیشه گرچه در ماه های اول مصرف، توانی نامحدود شبیه سوپرمن به مصرف کننده می دهد، اما باد این سوپرمن پوشالی زود می خوابد و آن وقت است که عوارض شیشه در شدیدترین حالت خود را نشان می دهد.
هولناک ترین اثری که شیشه بر بدن می گذارد در ناحیه مغز است، در نقطه ای که قدرت تشخیص خوب از بد و تفکر منطقی را به آدم ها می دهد.
در معتادان شیشه ای این مرکز بشدت تخریب می شود، به همین علت قانع کردن این افراد برای درمان، کار بسیار دشواری است و نگه داشتن آنها در فرآیند درمان، کاری دشوارتر.
زمانبر بودن درمان معتادان به شیشه نیز یکی دیگر از این دشواری هاست. درمان اعتیاد به شیشه، دارو ندارد و داروهایی که به بیماران در حال ترک داده می شود نیز اغلب داروهای اعصاب و آرامبخش برای کنترل اضطراب، افسردگی و توهم است بنابراین برای درمان این معتادان فقط یک الگو به نام ماتریکس وجود دارد که مبتنی بر روان درمانی است و چون درمان روان مخدوش معتادان شیشه ای کاری سخت، طولانی مدت و هزینه بر است، بسیاری از درمانگران اعتیاد در کشورعطای این درمان را به لقایش بخشیده اند.
نتیجه این وضع این شده که معتادان به شیشه اگر قصد ترک کنند و یا با فشار خانواده مجبور به ترک شوند، ممکن است با در بسته مراکز ترک اعتیاد روبه رو شوند، یا اگر در مراکز پذیرش شوند به علت کمبود نیروی متخصص و مسلط به اجرای ماتریکس، به نتیجه مطلوب نرسند و درمان را رها کنند. به این مشکل باید آگاهی اندک خانواده ها و همراهی ضعیف آنها با فرآیند درمان را نیز اضافه کرد که همه با هم سبب شده تا آمار مصرف کنندگان شیشه روز به روز بیشتر شوند و در عوض، میل به درمان آنها روز به روز کاهش یابد.

جای خالی پروتکل درمانی

گرچه شانس درمان پایدار معتادان به هر نوع ماده اعتیادآور و حذف قطعی وسوسه مصرف در آنها، زیاد بالا نیست، اما درمان معتادان نمی تواند بر زمین بماند، بخصوص در مورد معتادان به شیشه که جمعیتی قابل توجه و رو به رشد دارند.
قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر در آخرین نشست خبری خود با خبرنگاران که در ماه آذر برگزار شد، اعلام کرد که 26 درصد معتادان کشور شیشه مصرف می کنند که این آمار البته بر اساس سرشماری سه سال قبل بود و اکنون این رقم حتما بالاتر است اما اگر حتی این آمار 26 درصدی را ملاک قرار دهیم، حقیقت جامعه ایران است که از هر چهار معتاد یک نفرشان شیشه مصرف می کنند که البته این غیر از معتادان به مواد مخدر دیگر است که به مجموعه ای از چند ماده اعتیادآور معتادند.
اینها یعنی درمان اعتیاد به شیشه به یک برنامه مدون و عملی نیاز دارد تا درمانگران دقیقا بدانند برای بازگرداندن فرد شیشه ای به زندگی سالم و تغییر سبک زندگی او باید چه کار کنند. اما با وجود این نیاز، هنوز در کشور پروتکلی برای درمان معتادان شیشه ای وجود ندارد و این دغدغه ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز هست. درمانگران و کارشناسان درمان اعتیاد هم به این جای خالی پروتکل درمانی نقد دارند و خواستار تدوین آن هستند.
به گزارش ایرنا، علیرضا جزینی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر در آخرین نشست خبری خود اعلام کرده بود: مصرف توامان موادمخدر یکی از معضلات جدی است، اما افرادی که اعتیاد دارند، باید بدانند که شیشه پروتکل درمانی ندارد و این یکی از خطرات بالقوه است، بر این اساس در راستای پیشگیری از این موضوع باید اقدامات جدی تری صورت بگیرد.
منصوره کوهی کار، روان درمان اعتیاد از جمله این افراد است که چند سال پیش به همراه جمعی از استادان حوزه اعتیاد پروتکلی برای درمان شیشه نوشته که در آن نقشه راه درمان شیشه با همه جزئیات، حتی هزینه های آن و ویژگی های مکانی که باید این درمان در آن انجام شود، قید شده بود. اما او می گوید بعد از گذشت دو سال از تحویل این پروتکل پیشنهادی به مسئولان از سرانجام آن خبری در دست نیست.
او با این حال وجود چنین پروتکلی را ضروری می داند تا همه درمانگران کشور طبق یک نسخه واحد به درمان معتادان شیشه ای بپردازند، نه این که هر مرکزی به خواست خود روش های درمانی را دست کاری کند و از بخشی از خدمات بکاهد.
شهرام سیف الدینی، درمانگر اعتیاد هم خواستار تدوین پروتکل است و معتقد است درمان اعتیاد به شیشه فعلا زمینگیر است.
او علت را در سختی درمان این معتادان و هزینه های زیاد آن می داند که دست کم برای 36 جلسه روان درمانی به بیش از 1.5 میلیون تومان می رسد. از نگاه او مجموعه این عوامل سبب شده تا بسیاری از درمانگران اعتیاد خود را در وادی درمان شیشه وارد نکنند و خود را با معتادان به این ماده محرک درنیندازند.
مرتضی خوش گفتار، یکی دیگر از درمانگران اعتیاد نیز همین را می گوید و تائید می کند که درمان شیشه به علت سخت بودن و نبود پروتکل جامع برای آن از فهرست کاری بسیاری از مراکز ترک اعتیاد خارج شده است.
او البته نبود نیروهای متخصص برای درمان به روش ماتریکس را نیز در این پدیده دخیل می داند و می گوید چون هم مردم تصور می کنند که ترک شیشه کار آسانی است و هم درمانگران نابلد گمان می کنند که با 40 جلسه روان درمانی همه چیز حل می شود، بازگشت به اعتیاد شیشه امری رایج است. این درمانگر، علت را در این می داند که وسوسه مصرف شیشه همیشه چند هفته بعد از آخرین مصرف آغاز می شود، یعنی در روزهایی که هم معتاد و هم خانواده اش تصور کرده اند که او پاک شده است.
پس کاهش تمایل گروهی از درمانگران اعتیاد نسبت به پذیرش معتادان شیشه ای را می شود در چند موضوع خلاصه کرد. اول نبود پروتکل درمانی برای شیشه و دوم وجود مدل ماتریکس که اجرای آن دشوار است و حتی به گفته مرتضی خوش گفتار اگر همه عوامل برای پیاده شدن این روش مهیا نیز باشد (مثل همکاری فرد معتاد و همراهی صمیمانه خانواده او در فرآیند درمان) شانس موفقیت آن تا 30 درصد است.
به این دو موضوع باید کمبود نیروی متخصص را نیز اضافه کرد که به گفته منصوره کوهی کار، این کمبود بشدت احساس می شود و بسیاری از کسانی که در درمان به روش ماتریکس فعالیت می کنند، تسلط کافی و صبر لازم را ندارند. پس تا این مشکلات هست تعجبی نیست که درمان اعتیاد به شیشه این روزها با چالش جدی روبه رو شده است.

ماتریکس خوب اجرا نمی شود

ماتریکس، معروف ترین روش درمانی غیردارویی برای حذف وابستگی به مصرف شیشه در جهان است، یک مدل آمریکایی که در سراسر دنیا ملاک درمان اعتیاد به مواد محرک است. پس کشور ما نیز چاره ای جز بهره گیری از این مدل مبتنی بر روان درمانی ندارد و اگر قرارباشد پروتکلی برای درمان شیشه نیز نوشته شود، پایه آن باید اصول ماتریکسی باشد.
در الگوی ماتریکس مبنا بر تغییر نگرش فرد معتاد و عوض کردن سبک زندگی اوست، در واقع باید عادت های رفتاری او تغییر کند تا دیگر به سمت این ماده اعتیادآور گرایش نداشته باشد و با آموختن مهارت های زندگی سالم، دغدغه های روحی اش را اصلاح کند.
ماتریکس مدل های مختلفی نیز دارد که به شکل فردی یا گروهی انجام می شود و نقش خانواده در پیشبرد برنامه های اصلاحی، قطعی است. اما بررسی ها ما نشان می دهد ماتریکسی که در برخی از مراکز درمان اعتیاد اجرا می شود با ماتریکس واقعی فاصله دارد یا به دلیل تمایل اندک معتادان، امکان اجرای ماتریکس گروهی (روان درمانی گروهی) ضعیف است.
این را منصوره کوهی کار به ما می گوید و توضیح می دهد که ماتریکس گروهی نتیجه بهتری دارد، اما چون لازمه اجرای این روش، ثبت نام حداقل سه نفر است تا پیدا کردن نفر سوم، ممکن است دو نفر قبلی انصراف دهند. در واقع نگه داشتن معتادان شیشه ای در مراکز ترک با دشواری هایی همراه است و بناچار ماتریکس فردی اجرا می شود که تاثیرش کمتر از شیوه گروهی است.
اما در کنار این مشکل، سعید کفراشی، کارشناس ماتریکس به ما می گوید، ماتریکسی که در ایران اجرا می شود با ماتریکس واقعی تفاوت های زیادی دارد، به طوری که می شود گفت ماتریکس ایرانی اصلا ماتریکس نیست. او توضیح می دهد که در ایران 36 جلسه روان درمانی برای فرد معتاد به شیشه انجام می شود و بعد به گمان درمان کامل، همه چیز تمام می شود در حالی که درست در همین زمان است که بیمار به درمان نیاز دارد ولی سیستم درمانی او را رها می کند. شاید به همین دلیل است که شهرام سیف الدینی، کارشناس درمان اعتیاد به ما گفت برای درمان شیشه باید مراکز بازتوانی تاسیس شود تا بیماران طولانی مدت در آن اقامت داشته باشند.
اما مشکل دیگری که از نگاه سعید کفراشی، اجرای ماتریکس را دچار مشکل کرده، این است در اغلب مراکز ترک اعتیاد در جلسات روان درمانی از معتاد بهبودیافته استفاده نمی کنند تا او تجربیات خود را در اختیار بیماران در حال ترک قرار دهد. به گفته او که در بحث آموزش خانواده و حمایت اجتماعی نیز در کشور ضعیف عمل می شود که مجموع این نقص ها درمان اعتیاد به شیشه را زمینگیر کرده است.
با این حال این کارشناس ماتریکس معتقد است اگر پروتکل درمانی برای شیشه نوشته شود امید به اصلاح وضع موجود، وجود دارد؛ البته به گفته او، پروتکلی واقعی و قابل اجرا، نه آرمانگرا و نشدنی که از سوی کسانی نیز نوشته شده باشد که سال ها در حوزه درمان اعتیاد کار کرده اند و چم و خم کار را بلدند، نه کسانی که از دور فقط اسم شیشه و اعتیاد به آن را شنیده اند.
منصوره کوهی کار، روان درمان اعتیاد هم برای پایان دادن به بی میلی مراکز ترک اعتیاد به درمان معتادان شیشه ای یک پیشنهاد دارد و آن تاسیس مراکز ویژه ترک شیشه است که در آن یک تیم درمانی متخصص تمرکز خود را فقط بر درمان اعتیاد به محرک ها بگذارند.
می شود درباره این پیشنهادها فکر کرد؛ روند رو به رشد گرایش به شیشه و درمان نشدن مصرف کنندگان واقعا نگران کننده است.
Opium.Site وبلاگ رسمی دکتر رضا یزدان نیاز: پروتکل درمان ...
پروتکل دارویی درمان و ترک اعتیاد شیشه (متامفتامین ...
داروهای موثر در کاهش ولع و ترک اعتیاد محرک کریستال شیشه ...
مخدر متامفتامین(شیشه) - Opium.Site وبلاگ رسمی دکتر رضا ...
مراکز درمانی ترک اعتیاد به متامفتامین (شیشه) - Opium.Site ...