ملاتونین چیست
ملاتونین هورمونی است در بدن که در پاسخ به دوره های تاریکی و روشنایی روز و شب ساخته می شود. این هورمون مهم بدن که در سال 1958 میلادی کشف شد توسط غده پينه آل در مغز ترشح مي شود.
ملاتونین یک هورمون محافظ و همچنین یک آنتی اکسیدان قوی است که در طول هزاران سال در حیوانات و گیاهان وجود داشته است.(در بندهای غضروفی که به ستون فقرات مربوط می شود.)
وظایف ملاتونین:
اين هورمون در طول شب ترشح مى شود و تولید آن در شب 10 برابر ميزان آن در روز ميباشد.
در كنار وظايف ديگر، موجب تنظيم فعاليت های بدن هنگام خواب نیز مى شود. ملاتونین یک هورمون محافظ است که باید به آن اجازه و امکان ترشح در ساعات اولیه صبح داده شود. این هورمون به جهت ارتباط ترشحش با نور به تنظيم خواب و بيداري ما كمك مي كند.
مصرف ملاتونين در درمان افسردگي ناشی از کاهش آن، مفيداست.
ملاتونين هورمونهاي ديگري را نیز در بدن تنظيم مي كند. اين هورمون ها آهنگ و الگوي 24 ساعته عملكرد و پاسخ هاي بدن را تنظيم مي نماید.
اين ماده همچنين زمان و آزاد شدن هورمونهاي جنسي زنانه را تنظيم و كنترل مي كند، بر روي دوره هاي قاعدگي بلوغ و يائسگي تأثير مي گذارد. سطح بالاي ملاتونين مسئول پديده پيري در بدن است. بچه ها داراي بالاترين سطح ملاتونين شبانه هستند، همانطور كه سن افزايش مي يابد ميزان اين هورمون كمتر و كمتر مي شود.
سطح پایین ملاتونین باعث می شود كه افراد زودتر به خواب بروند و زودتر بيدار شوند و ممكن است از اين الگوي بهم ریخته رنج ببرند.اما مصرف همین ماده الگوي خواب را در كساني كه از بيخوابي ناشي از سطح پايين ملاتونين رنج مي برند اصلاح می کند مانند افراد مسن و بچه هايي كه اختلال در الگوي خواب آنها در نتيجة "اوتيسم"، صرع، سندرم داون يا فلج مغزي است.
ملاتونین در درمان مولتيپل اسكلروزيز، بيماري كرونري قلب، صرع، و پوكي استخوان بعد از يائسگي و پيشگيري از سندرم مرگ ناگهاني شيرخوار مؤثر است.
یکی دیگر از وظایف ملاتونین کاهش تولید استروژن در شب است.استروژن ریسک سرطانهای بدخیم را زیاد می کند. از 20 سال گذشته دانشمندان متوجه شدند که قرار گرفتن انسان زیرنور مصنوعی در شب بالانس استروژن را تغییر می دهد. (با کاهش ملاتونین ترشح استروژن افزایش می یابد).
بر اساس نتایج تحقیقات دانشمندان موسسه تحقیقات باست نیویورک و دانشگاه فیلادلفیا توقف ترشح ملاتونین در اثر قرارگرفتن اشخاص در معرض نور مصنوعی در شب موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می شود. وقتى كه دوره هاى ترشح ملاتونين به دليل وجود نور مصنوعى مختل می شود، ترشح هورمون زنانه استروژن از تخمدانها بيشتر مى شود. استروژن زیاد پس از احتمال ابتلا به تومورهای حساس به استروژن بالا می رود.یکی از تومورهای حساس به استروژن سرطان سینه است.
طبق نظر پژوهشگران دانشگاه هاروارد، كار كردن مستمر در شيفت شب خطر ابتلا به سرطان سینه را به مقدار ۵۰ درصد افزايش مى دهد. همچنین کارمندانی که بصورت چرخشی حداقل 3 شب درماه شب کار هستند و این روند را برای 15 سال یا بیشتر ادامه می دهند به میزان 35% در معرض شیوع سرطان روده بزرگ و انتهای آن هستند. يك تحقيق در مورد تعداد مرگ و مير نشان داده است كه ضرر شب كارى مداوم از ضرر كشيدن ۲۰ سيگار در روزبيشتر است.
شایان ذکر است بطور کلی در نابینایانی که هیچگونه درک و دریافتی از روشنایی ندارند که با ترشح ملاتونین تداخل پیدا کند شیوع و ابتلا به سرطان سینه کمتر است نسبت به آن دسته از نابینایان که حتی به میزان اندکی نسبت به نورحساسند. کسانی که صرفاً چشمانشان معیوب ولی کور نیست خیلی از این قاعده مستثتی نبوده و به سرطان مبتلا می شدند.
زنانى كه هنگام صبح ملاتونين بيشترى در بدن داشته باشند در معرض خطر كمترى براى ابتلا به سرطان سینه هستند. زنان نابینا نیزهورمون ملاتونین بیشتری در بدنشان می باشد و 36% کمتر مبتلا به سرطان سینه می شوند.
می توان به این تحقیقات این مطلب را اضافه کـرد که در کشورهای صنعتی که شب را با نور مصنوعی مانند روز می سازند ، میزان ابتلا به سرطان سینه بیشتر است از کشورهای در حال توسعه و غیر صنعتی است.
خطرات یا بیماریهای مربوط به ملاتونین:
تحقيقات نشان داده است كه خوابيدن بطور مداوم در محلى با چراغ هاى روشن و کار کردن و بیداری های بلند مدت در شب مى تواند موجب افزايش خطر بيمارى قلبى، افسردگى و سرطان سینه در زنان بشود. این سرطان که شايعترين سرطان در زنان است در دهه پنجم تا ششم زندگى شيوع آن افزايش می یابد. در سراسر دنيا روشهاى تشخيص زودرس سرطان سينه وجود دارد که در اين روشهاى غربالگرى تقريباً از سنين ۲۰ سالگى شروع مى شود. زنان بايد ياد بگيرند ماهانه بعد از تمام شدن قاعدگى، سينه هايشان را معاينه نمايند و علاوه بر اين سالى يكبار حتماً به يك پزشك متخصص براى معاينه مراجعه كنند و از سن ۴۰ سالگی به بعد نیز انجام ماموگرافی توصیه می شود.
در زنانى كه سابقه وجود سرطان سینه در بستگان درجه اول، سابقه تابيده شدن اشعه به سینه و سابقه وجود بيمارى در سینه را داشته اند لازم است غربالگريشان زودتر و با دقت بيشترى انجام شود.
اين سرطان متأسفانه تا مرحله اى كه بزرگ مى شود ممكن است غدد لنفاوى زير بغل را نيز درگير كند ولی علائمى ندارد. از علائمى كه باعث مى شود زنان زودتر متوجه عوارض نور مصنوعی بر ملاتونین بدنشان شود و به پزشك مراجعه كنند ترشحات غير طبيعى به صورت ترشحات خونى، لمس توده، تغيير شكل ( كه پرتقالى شكل مى شود) وقرمز شدن پستان می باشد.از ديگر علائم وجود فرو رفتگى هاى پستان است. علائم مذكور از جمله علائم خطرناكى هستند كه زنان در صورت مشاهده بايد حتماً به پزشك مراجعه كنند و تحت درمان قرار بگيرند.
متخصصان بر اين باورند كه اين سرطان از زمان شكل گيرى تا مرحله تشخيص ۱۰ تا ۱۲ سال طول مى كشد و در اين زمان احتمال اين كه اين بيمارى غدد، ريه، استخوانها و ديگر اعضاى بدن را درگير كند وجود دارد.
جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه استفاده از غذاهاى كم چرب، زايمان در سنين پايين تر از ۳۵ سالگى و شيردهى مادران در جلوگيرى از ابتلا به اين سرطان مؤثراست و مصرف الكل ميزان بروز آن را افزايش مى دهد.
كليد درمان اين سرطان برداشتن کامل غده است. اگر لازم باشد شيمى درمانى و راديوتراپى نيز انجام گردد.
مصرف زياد يا ناصحيح ملاتونين آهنگ و ريتم فيزيولوژيك بدن را بهم مي زند و باعث اضطراب و تحریک پذیری می شود. ملاتونين همچنين در صورتي كه در طول روز استفاده شود باعث خواب آلودگي ميشود. اگر بعد از مصرف ملاتونين در شب، دچار خواب آلودگي در صبح شديد ميزان مصرف را كمتر كنيد. ملاتونين در پيشگيري و درمان بعضي از سرطان ها مخصوصاً آنهايي كه وابسته به هورمون هستند (براي مثال سرطان پستان، سرطان پروستات و سرطان سلول غيركوچك ريه) مؤثر و مفيد است. ملاتونین می تواند تا 70% سرعت رشد سلولهای سرطانی را کاهش دهد.
اين ماده همچنين تأثير مثبت داروهاي ضد سرطان (مانند اينترفرون و اينترلوكين -2) را افزايش و عوارض جانبي آنها را كمتر مي كند.
متاسفانه ملاتونین در مواد غذایی یافت نمی شود اما بصورت قرص کپسول و قرصهای زیرزبانی در دسترس است.
رابطه ملاتونین با نورهای مصنوعی:
در ساعات اولیه صبح وقتی تاریکی هوا تقریباً به بالاترین حد خود می رسد بیشترین میزان ترشح ملاتونین را در بدن شاهد هستیم. اما با قرارگرفتن انسان در معرض نور ترشح آن متوقف می شود. با مطالعاتی که روی موشهای آزمایشگاهی انجام گرفت، محققان بر این باورند که حداقل مقدار نوری که لازم است تا ترشح ملاتونین در موشها متوقف شود 2/. لوکس است که این مقدار دو برابر نور ماه است.حتی در حیوانات شب زی (جغد و خفاش و ...) نیز این هورمون حیاتی با تابش نور غیر استاندارد متوقف می شود. همچنین مشخص گردید قرار گرفتن موشها در معرض نور در شب(LAN) ترشح شبانه ملاتونین را کم کرده و رشد سلولهای سرطانی کبد را افزایش می دهد. حتی نور ضعیف ترشح ملاتونین را متوقف می کند و باعث پیشرفت تومورهای سرطانی می شود. موشهایی که در یک محیط نرمال از نظر شب و روز نگهداری می شدند دارای ترشح طبیعی ملاتونین بودند.
همچنین مطالعات نشان می دهد که رنگ نور در داخل و خارج از منزل نیز در سلامتی دیگر جانداران و اکوسیستم تاثیر بسزایی دارد.
چه مقدار؟ چه مدت؟ چه رنگی؟
ترشح ملاتونین به رنگ نور شدت آن و مدت تابش به چشم ها بستگی خواهد داشت. جالب توجه است که این اثر حتی با چشمهای بسته نیز منتقل می شود. محققان دریافته اند تنها 2 نفر از 8 نفری که در معرض 2000 لوکس از نور سفید برای 60 دقیقه با چشمهای بسته بین ساعت 12 شب تا 2 بامداد قرار گرفته اند به مراتب ملاتونین کمتری در بدنشان ترشح شده است.
کسانی که در اتاق خوابشان تاریکی محض حکمفرما نیست و با نورهایی مثل نور تلوزیون، صفحه مانیتور، نور چراغ مطالعه و چراغ خواب یا نوری که از خیابانها و فضای بیرون از منزل از پنجره های بدون حفاظ (پرده) وارد اتاق خواب می شوند بـه خواب می روند با توقف ملاتونین در بدنشان مواجه می شوند. یک اتاق معمولی در شرایط متعادل بین 150-180 لوکس روشنایی دارد. با این حال همه مردم به صورت صحیح به خواب نمی روند
نتایج نشان می دهد که نور تکرنگ قرمز 100 لوکس که مقداری منطقی برای یک اتاق نشیمن است, 403 ساعت طول می کشد تا باعث توقف 50% از ملاتونین شود. شمع 66 دقیقه, لامپ نئون 60 وات 39 دقیقه, لامپ فلورسنت دولوکس 58 وات 15 دقیقه و نور سفید خالص LED 13 دقیقه.
از نظر محققان تکنولوژی, نور از سال 1960 تاکنون پیشرفتهای زیادی کرده است. از لامپهای نئون (نور زرد) تا لامپهای HID امروزی. نورهای خیابان مثل نورهای جیوه ای پر فشار کهربایی رنگ, نورهای سفیدMH نورهای MV ی آبی , سبز, نور سفید فلورسنت ها با خروجی بالا, انسان ها را به نسبت گذشته در معرض هر چه بیشتر طول موج نور آبی قرار می دهد. که این انتشار نور آبی بیشتر از هر چیز ترشح ملاتونین را متوقف می کند.
بنابر تحقیقات انجام شده بر روی انسان ها به این نتیجه رسیده اند که نور بسیار ضعیف حتی به مقدار 1/0 نور آبی ترشح ملاتونین را بیش از هر رنگ نور دیگری متوقف می کند.
تحقیقات بیشتری لازم است که تا مقدار دقیق روشنایی و مدت روشنایی و رنگ نورهای مورد استفاده که باعث توقف ملاتونین می شود را روشن سازد.
در روز معمولاً دفاتر تجاری به قدری تاریک هستند که ترشح هورمون ملاتونین متوقف نمی شود بنابر این شخص با فرآیندی به نام "تاریکی زیست شناسی" مواجه می شد.
نمونه های خونی فاقد ملاتونین که از افراد در معرض نور مستقیم لامپ مهتابی تهیه شده بود , موجب تحریک رشد تومورهای پستان درموش ها می شوند این در حالی است که نمونه های خونی حاوی مقادیر غنی ملاتونین که از افراد در معرض تاریکی مطلق تهیه شده موجب کاهش رشد تومور می شود.
راهکارهای جلوگیری از بیماریهای مربوطه:
نورهای مصنوعی باید به گونه ای طراحی شوند که کمترین تلاقی را با ریتم 24 ساعته بدن انسان داشته باشد. با داشتن اصول و ذهنیتی مبتنی بر احتیاط، پیشنهادات عملی برای طراحی صحیح نورهای داخل و خارج محیط وجود دارند که می توان از آنها برای سلامت انسان و پیرامونشان بهره برد.
1- بهترین میزان نور برای روشن کردن یک محیط استفاده از نور طبیعی روز است و اگر در بعضی از دفاتر پنجره ای وجود ندارد, باید از نوری غیر درخشنده و روشن که طول موج کامل نور سفید را دارد استفاده شود که برای ساعت 24 ساعته بدن, حالت نور روز طبیعی تداعی شود.
2- فضای داخل محیط ها در شب باید تاریک باشد. طول موج های آبی حذف شوند وطول موج ها باید به سمت نورهای زرد یا نارنجی برود. مطالعه در نور لامپ های نئون به جای فلورسنت باعث می شود که چشم در معرض انتشار نور آبی نباشد.
3- تاریکی مطلق به هنگام خواب ارجح است. تلوزیون و چرغ خواب نباید به هنگام خواب روشن گذاشته شود.
4- در خیابان ها باید نوری محافظت شده و استاندارد نصب شده باشد تا ورود این نور را به داخل خانه ها به حداقل برساند.
5- چون دامنه انتشار نور آبی سدیمی های تحت فشار کمتر است این لامپ بیشتر توصیه می شود.
6- ترکیب هالوژن با آهن و بخار جیوه اثر کمتری دارندو دامنه وسیعتری از نور آبی را منتشر می کند. نور سدیم کم فشار این امتیاز را دارد که از همه موثرتر است. به عنوان مثال سدیمی های کم فشار نسبت به دیگر منابع نور بیرونی بیشترین لومن را در هر وات از خود خارج می کند. سدیمی های کم فشار تنها یک طول موج نور زرد به طول 589 نانومتر را منتشر می کند. و بنابر این کمتر باعث کاهش ترشـح ملاتونین می شـود. هم چنیـن این لامپها توسط ستاره شناسان نیز ترجیح داده می شوند زیرا می توانند به راحتی آن را فیلتر کنند.
یراد این لامپها این است که مورد توجه عموم مردم نیست.
درمان با ملاتونین:
براي درمان بيخوابي مصرف 3 ميلي گرم ازملاتونین يك ساعت قبل از خواب معمولاً مفيد است، اگرچه ميزان 0/1 تا 0/3 ميل گرم آن باعث ايجاد خواب در بعضي افراد ميشود. اگر مصرف 3 ميلي گرم در شب به مدت 3 روز مؤثر نباشد 6 ميلي گرم 1 ساعت قبل ازخواب مصرف شود. ميزان مفيد هورمون وقتي است كه فرد خواب آرامي داشته باشد و در طول روز خسته و تحريك پذير نباشد.
براي درمان جت لگ 5 ميلي گرم ملاتونين يكساعت قبل از خواب شروع شود تا به ميزان مورد نظر برسد و به مدت 5 روز ادامه يابد. ميزان مصرف اين هورمون براي درمان سرطان خيل بيشتر 100 تا 50 ميلي گرم در روز) است. از ملاتونين به مدت طولاني بدون نظر پزشك استفاده نكنيد.
اگر دچار بيماري خودايمني نظير لوپوس، روماتيسم مفصلي يا يك سرطان سيستم ايمني نظير لمفوم يا لوكمي هستيد، مصرف ملاتونين براي شما خوب نيست.
اگر حامله هستيد يا شير مي دهيد از ملاتونين استفاده نكنيد چون ملاتونين مي تواند مانع از باروري نیز گردد.
تداخل های احتمالی
* ويتامين ب-12 سطح توليد ملاتونين را تغيير مي دهد. اگر سطح ملاتونين خون شما پايين ميزان ويتامين ب-12 نيز پايين است. مصرف ويتامين ب-12 (1/5 ميلي گرم متيل كوبالامين در روز) مي تواند باعث بهبود اختلالات خواب شود، زيرا اين ويتامين تولد ملاتونين را افزايش مي دهد.
* داروهاي ضد التهابي غير استروييدي (NSAIDs)، مانند آسپيرين و ايبوپروفن سطح توليد ملاتونين در بدن را كاهش مي دهد. بنابراين بهتر است قبل از خواب از اين داروها استفاده نكنيد. بتابلاكرها نيز مانع بالا رفتن ملاتونين در شب می شوند.
* پروتئين، ويتامين ب-6، نياسين آميد و استيل كارنيتين همگي به توليد ملاتونين كمك مي كنند.
* بعضي از داروهاي ضد افسردگي سطح ملاتونين مغز را افزايش مي دهند. در یک مطالعه Double-blind کوچک به این نتیجه رسیدند که استفاده 125 میکروگرم از ملاتونین در 8 تا 12 ساعت پس از بیدار شدن در کاهش علائم افسردگی موثر بوده است. بنزوديازپينها، مانند واليوم و Xanax، مانع از تولید ملاتونین می شوند.
الكل و كافئين و ديورتيك و بلوك كننده هاي كانال كلسيم مانع از توليد ملاتونين مي شوند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر