شیشه ۱۷۴درصد گران شد، چه بلایی سر معتادها می‌آید؟/ ارزان‌ترین و گران ترین ماده مخدر در ایران

بالا و پایین شدن قیمت برخی مواد مخدر پر مصرف مانند شیشه، الگوی مصرف را تغییر می دهد و گاها موجب بروز مشکلات جانبی بیشتری نسبت به عوارض مصرف خود مواد می شود.

همین امروز، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر از افزایش قیمت مواد مخدر در امسال خبر داد و گفت: با وجود افزایش قیمت مواد مخدر شاهد افزایش ناخالصی در مواد هم هستیم.

پرویز افشار درباره قیمت مواد مخدر در سال ۹۴ گفت: قیمت هر مثقال تریاک ۲۰ هزار و ۹۷۵ تومان در خرده فروشی بوده که امسال ۳۸ درصد و در عمده فروشی ۸ درصد کاهش قیمت نسبت به سال گذشته داشته است، قیمت هروئین ۶ هزار و ۸۷۶ تومان بوده که امسال به ۹ هزار و ۴۱۸ تومان رسیده که در عمده فروشی افزایش ۳۷ درصدی نسبت به سال گذشته داشته است، قیمت حشیش در خرده فروشی افزایش ۴۰ درصدی و در عمده فروشی افزایش ۲ درصدی داشته است.

به گفته او شیشه ۱۷۴ درصد در خرده فروشی و ۱۸۵ درصد در عمده فروشی افزایش قیمت نسبت به سال گذشته داشته است که هر گرم شیشه سال گذشته ۲۹ هزار و ۸۶۳ تومان بوده و اما امسال به ۷۶ هزار تومان رسیده است که در مجموع در عمده فروشی ۱۸۳ میلیون و در خرده فروشی ۵۲ میلیون بوده است. 

در همین راستا، مدیریت مصرف، مدتی است مورد توجه قرار گرفته و آن ها که دستی بر تصمیم گیری در زمینه کاهش مصرف مواد مخدر دارند، در این زمینه مطالعات و بررسی هایی انجام داده اند.

الگوی مصرف تغییر می کند

عباس دیلمی‌زاده، مدیر جمعیت تولدی دوباره درباره بالا و پایین شدن قیمت مواد مخدر و تاثیر آن بر الگوی مصرف به خبرآنلاین می گوید: یک پژوهشی در مورد تاثیر تحریم ها بر الگوی مصرف داریم که یک سال و نیم روی آن کار شده و معتبر است. منظور از تحریم، بالا و پایین شدن قیمت مواد و تغییر قدرت خرید بر معتاد است.

او ادامه می دهد: وقتی که قیمت مواد افزایش و قدرت خرید مشتری کاهش پیدا می کند که این می تواند چه به دلیل بالا رفتن قیمت مواد باشد و چه کاهش درآمد و چه توامان، الگوی مصرف به سمت رفتارهای پرخطر سوق پیدا می کند.

مدیر جمعیت تولدی دوباره می گوید: با تغییر این الگوی مصرف، معتاد به سمت مواد چیپ و ارزانقیمت تر که آسیب بیشتری دارند روی می آورند یا در حالت دیگر، به سمت استفاده به نحوه دیگر می رود.

او می گوید: این اتفاق از نظر تئوری به این دلیل اتفاق می افتد که معتاد همیشه اولویت اولش در خرید هر کالایی، مواد مخدر است و حتی نسبت به مواد غذایی یا هر چیز دیگری، اول مواد را تهیه می کند. نیاز روزانه یک معتاد دز مشخص از یک ماده مخدر دارد که می بایست این میزان را تامین کند. وقتی قیمت مواد افزایش پیدا می کند، معتاد برای حل مشکلش، ناچار است از یک ماده مخدر قوی تر یا پرخطرتر استفاده کند تا آن دز را به دست بیاورد.

دیلمی زاده ادامه می دهد: امکان این هم هست که از همان مواد مخدر کمتر مصرف کند اما شکل الگوی مصرف را تغییر دهد. مثلا مصرف تدخینی را به تزریقی تبدیل می کند.

او می گوید: بر اساس بررسی میدانی در هند، متوجه شدند با تغییر قیمت های ماده مخدر، معتاد مصرف کننده از یک ماده مصرف به یک ماده مخدر دیگر شیفت پیدا می کند.

مدیر جمعیت تولدی دوباره ادامه می دهد: به همین دلایل است که بحث مدیریت مصرف در حال مطرح شدن است و در کشور ما و بعضی از کشورهای دیگر، ارزان تر عرضه کردن برخی ماده های مخدر و کم خطر، مورد گفتگو و بررسی است.

او با بیان این که در برخی کشورها این اتفاق افتاده است می گوید: من فکر می کنم اگر یک ماده مخدر کم خطر ارزان تر و در دسترس تر برای معتاد وجود داشته باشد، می شود معتاد را از به سمت مواد مخدر پرخطر رفتن بازداشت.

دیلمی زاده می گوید: اگر بخواهیم به گذشته کشور خودمان برگردیم می بینیم که مثلا قبل از انقلاب هم تجربیاتی در این موضوع وجود داشته و کوپن تریاک توزیع می شده است. چرا که تریاک نسبت به هروئین کم خطر بوده و این کار قصد داشته مدیریت مصرف را ایجاد کند تا مردم به سمت هروئین نروند.

هروئین باز می گردد؛ استفاده تزریقی افزایش پیدا می کند

او با اشاره به بالا رفتن قیمت شیشه در کشور می گوید: در حال حاضر در کشور ما موضوع گران تر شدن قیمت شیشه، این بحث مدیریت مطرح شده است. من قبلا این پیش بینی را کرده بودم که هروئین در حال بازگشت است و شیوع پیدا می کند؛ حالا این که این خبر چقدر برای کشور ما خوب است چه قدر بد باید تحلیل اجتماعی شود اما یکی از مشکلاتی که پیش روی ما خواهد آورد، موضوع تزریقی مصرف کردن این ماده مخدر و شیوع تزریق است.

دیلمی زاده ادامه می دهد: متاسفانه مصرف کنندگان قدیمی شیشه با بالارفتن قیمت شیشه به چند مصرفی روی آورده اند و شکلی از ترکیب هروئین و شیشه را تومان دارند.

او می گوید: توام مصرف کردن ماده مخدر مشکلات پیچیده ای هم در سیستم های کاهش آسیب و هم در سیستم های درمانی ایجاد می کند.

تریاک گران ترین و هروئین ارزان ترین ماده مخدر است

مدیر جمعیت تولدی دوباره می گوید: برای فهمیدن این که کدام ماده مخدر ارزانتر و کدام گرانتر هستند باید ببینیم که میزان مصرف مصرف کننده چقدر است. اما به طور ظاهری، برخی مواد مخدر که به ندرت مصرف می شوند و کم مصرف هستند مثل کوکائین گرانترین هایند.

او در مورد تعیین قیمت برای ماده مخدر گفت: ماده مخدری که شیوع دارد و غالبا استفاده می شود، از نظر خلوصتفاوت معناداری در قیمت ایجاد می کند. تریاک هنوز هم جزو گران قیمت ترین مواد مخدر محسوب می شود چرا که مصرف کننده می بایست میزان بیشتری را مصرف کنند تا به آن حد از نیاز برسند.

دیلمی زاده در مورد ارزان قیمت ترین ماده مخدر هم می گوید: همچنان هروئین، ارزانقیمت ترین ماده مخدر است.

شیفت مصرف از یک ماده مخدر، به ماده مخدر دیگر

او ادامه می دهد: وقتی تقاضایی در بازار وجود داشته باشد، مسلما هم تولید کننده و هم کسی که تامین کننده آن نوع مواد مخدر است به عنوان قاچاقچی، به نحو مختلف سعی می کند که آن کالا را به دست مشتری خودش برساند.

مدیر جمعیت تولدی دوباره هشدار می دهد: اگر نتوانیم سطح تقاضا را در مورد شیشه کاهش بدهیم، نیاز بازار باید به طریقی پر شود و ممکن است شیشه تولید شود و یا شیفت مصرف از یک ماده مخدر به سمت ماده مخدری انجام شود. و از کجا معلوم در آینده ای نهچندان دور یک ماده مخدر دیگری با قیمت پایینی عرضه توسط مافیا و تولیدکننده عرضه شود.

دیلمی زاده می گوید: در مورد مدیریت مصرف مدتی است که بحث می شود و در این مورد سیاست گذاران و متخصصان زیادی حرف زده اند اما چیزی که مهم است این است که این یک سیاست کلان است و بایستی توسط سیاستگزاران کلان تصمیم گیری و ابلاغ شود.

معنی مدیریت مصرف آزاد کردن ماده مخدر نیست

او ادامه می دهد: معنی مدیریت مصرف، آزاد کردن ماده مخدر نیست بلکه به نحوی مدیریت کردن سیستم مقابله و سیستم کاهش تقاضاست. این ها باید با هم هم افزایی داشته باشند.

دیلمی زاده می گوید: مثلا وقتی یک نفر قاچاقچی می خواهد برای حمل یک ماده مخدر تصمیم گیری کند، بر اساس مبانی نظری تصمیم گیری می کند؛ این که چقدر سود می برد، چقدر ریسک می کند... اگر ریسک آن برایش خیلی بالا برود، باید سود بیشتری هم داشته باشد و چنانچه ریسک پایین بیاید، سود کمتری می برد. این ها مبنای تصمیم گیری برای حمل یک ماده مخدر و توزیع آن است.

مدیر جمعیت تولدی دوباره ادامه می دهد: بر مبنای همین امر، سیاست گزار که می خواهد مدیریت مصرف انجام دهد، می تواند با سیاست گزاری ریسک را بالا و پایین کند. یعنی مثلا ریسک حمل تریاک نسبت به ریسک حمل شیشه یا هروئین چه تفاوتی می کند. اگر این ریسک ها را سیاست گزار بتواند اعداد بهینه ای را بر اساس مبانی علمی ریاضی برای آن پیدا کند، می تواند مدیریت مصرف داشته باشد.

او می گوید: مسئله ساده است و پیچیدگی های زیادی هم ندارد. پیچیدگی آن فقط این است که شما بتوانید ریسک و تابع زیانی که قاچاقچی یا مصرف کننده از تصمیمی که در مورد یک ماده مخدر می گیرد را بالا و پایین کنید و قطعا در آنصورت می توانید روی تصمیم آن اثرگذار باشید.

دیلمی زاده تاکید می کند: ما تجربه چند سونامی مواد مخدر را در کشور داریم. یکی زمانی که کراک در کشور شیوع بالایی پیدا کرد و تبعات زیادی را به خصوص برای معتادانی که در دهک های پایین جامعه بودند داشت. سونامی دوم شیشه بود. اگر دقت کرده باشید شیشه از لایه ها و طبقات بالای اجتماع شروع شد و نهایتا به طبقات و لایه های پایین رسید.

او ادامه می دهد : بنابراین بخشی از ماجرا این است که برای سیاست گزاری در این حوزه تنها به دانش تئوریک اصول و علوم پزشکی و روانپزشکی برای حل مسئله نیاز نداریم بلکه تئوری ها و مباحث و نظریه های اقتصادی، برنامه ریی و سیستم ها می تواند برای حل مشکل و مدیریت به ما کمک کند.

دیلمی زاده می گوید: اگر قرار باشد روزی سیاست های مدیریت مصرف را پیش ببریم، مبانی علم اقتصاد و مبانی علم برنامه ریزی و مبانی علم سیستم ها و بهره وری به طور کامل می تواند به کمک این فرایند بیاید و بتواند راه حل های بهینه ای را ایجاد کند.