دوز و راه مصرف مواد شبه افیونی وسم زدایی چیست

مواد شبه‌افیونی واژه هاي opiate (افيون) و opioid (شبه افيون) از واژه opium (ترياك) گرفته شده است

شیوع مصرف ماده مخدر هروئین در ایالات متحده در حدود ۲% می‌باشد. مصرف مواد مخدر افیونی   به‌دلیل افزایش در خلوص انها به شدت افزایش یافته است   به دلیل وجد امریکا در افغانستان میزان  هروئین در جهان افزایش ، قیمت ان کاهش یافته است ،  مواد افیونی و  شبه افیونی چیست  مواد شبه‌افیونی شامل مشتقات تریاک (opium derivatives) و داروهای مصنوعی (synthetic drugs) می‌باشند: تریاک (opium)، مورفین (morphine)، هروئین (heroin)، متادون (metadon)، کدئین (codeine)، اوکسی‌کودون (oxycodone)، هیدرومورفون (hydromorphone)، لِورفانول (Levorphanol)، پنتازوسین (pentazocine)، مپریدین (meperidine)، و پروپوکسی‌فن (propoxyphene).

جدول مدت زمان تأثیر مواد شبه‌افیونی

دارو مدت زمان تأثیر (به ساعت) هروئین ۴-۳ لوومتادیل استات (levomethadyl acetate) ۴۸-۴۶ میپریدین (پتیدین ) ۴-۲ مورفین، هیدرومورفین ۵-۴ متادون ۲۴-۱۲ پروپوکسی فن (propoxyphene) ۱۲ پنتازوسین ۳-۲

راه مصرف

بستگی به نوع ماده  مخدر دارد. تریاک دود می‌شود، هروئین معمولاً تزریق می‌شود (داخل وریدی یا زیرجلدی) یا از راه بینی استنشاق می‌شود و ممکن است با محر‌ک‌زاها  ترکیب و  تزریق زیرجلدی شود. دود کردن و استنشاق هروئین به‌دلیل افزایش خالصی ماده و خطر کمتر ابتلاء به HIV شیوع بیشتری پیدا کرده است. شبه‌افیون‌های مصنوعی که در آزمایشگاه‌ها ساخته می‌شوند، معمولاً از راه دهان مصرف می‌شوند، اما بعضی از آنها قابل تزریق نیز می‌باشند. هروئین رایج‌ترین داروی مورد سوءمصرف است و توسط بیمارانی که به سطوح پائین‌تر اجتماعی تعلق دارند و برای پرداخت داروی مصرفی خود به جرم و جنایت روی می‌آورند، بیشتر مصرف می‌شود.

دوز

غالباً مشخص کردن آن توسط شرح حال به دو دلیل مشکل است. اول، سوءمصرف‌کننده از هیچ طریقی نمی‌تواند بفهمد که غلظت هروئینی که خریده چه مقدار است و ممکن است کمتر از مقداری را که مصرف کرده ذکر کند (اگر شخص ناگهانی یک بسته محتوی ۱۵% هروئین را به‌دست آورد، در حالی‌که مقدار معمولی مصرف وی ۵% باشد، منجر به مصرف بیش از حد به‌طور اتفاقی می‌گردد). دوم، فرد ممکن است بیش از حدی را که مصرف داشته ذکر کند، تا اینکه متادون بیشتری را به‌دست آورد.

مسمومیت

- علایم و نشانه‌های عینی (objective signs & symptoms):

تضعیف سیستم عصبی مرکزی، کاهش حرکات (motility) معدی - روده‌ای، تضعیف تنفسی، عدم احساس درد، تهوع و استفراغ، تکلم جویده جویده و مبهم، افت فشار خون، کندی ضربان قلب، تنگی مردمک، حمله صرعی (در صورت مصرف زیاد). بیمارانی که تحمل داروئی پیدا کرده‌اند، تنگی مردمک و یبوست دارند.

- علایم و نشانه‌های ذهنی (subjective signs & symptoms):

اوفوری (در مسمومیت با هروئین به‌عنوان ارگاسم کل بدن نیز توصیف می‌شود)، گاهی اوقات دیس‌فوری اضطرابی، احساس آرامش، کاهش توجه یا حافظه، خواب‌آلودگی، کندی روانی - حرکتی.

مصرف بیش از حد (overdose)

می‌تواند یک فوریت طبی باشد و معمولاً اتفاقی است. این حالت می‌تواند در نتیجه تخیمن نادرست دوز یا الگوی مصرف متغیر رخ دهد، به شکلی که شخص تحمل داروئی گذشته خودش را از دست داده باشد. غالباً در نتیجه مصرف توأم با دیگر تضعیف‌کننده‌های دستگاه عصبی مرکزی (مثل الکل یا داروهای آرامبخش - خواب‌آور) می‌باشد. علایم بالینی شامل، تضعیف تنفسی، کندی دستگاه عصبی مرکزی (اغماء) و مردمک ته‌سنجاقی می‌باشد.

- درمان:درمان مسمومیت با مواد افیونی

۱. پذیرش ICU و ایفاء علایم حیاتی (به‌عنوان مثال تجویز سرم‌های داخل‌وریدی)

۲. فوراً نالوکسون، آنتاگونیست ماده شبه‌افیونی، ۸/۰ میلی‌گرم (برای نوزادان ۰۱/۰ میلی‌گرم / کیلوگرم) به‌صورت داخل وریدی تزریق کنید و ۱۵ دقیقه منتظر بمانید.

۳. اگر پاسخ نداد، ۶/۱ میلی‌گرم تزریق وریدی کنید و ۱۵ دقیقه منتظر بمانید.

۴. اگر هنوز پاسخی دیده نمی‌شود، ۲/۳ میلی‌گرم تزریق داخل وریدی کنید و به تشخیص دیگری ظنین شوید.

۵. اگر موافق بود، به تزریق داخل وریدی ۴/۰ میلی‌گرم در ساعت ادامه بدهید.

- همیشه احتمال مصرف بیش از حد چند ماده را در نظر داشته باشید. بیماری که با نالوکسون درمان شده، ممکن است مدتی کوتاه بیدار شود و پس از آن دچار نشانه‌های متعاقب سوءمصرف ماده آهسته‌اثر دیگری، (مانند آرامبخش‌ها، خواب‌آورها) که به‌صورت همزمان مصرف شده‌اند شود. به خاطر داشته باشید که نالوکسون ممکن است باعث بروز سریع نشانه‌های ترک گردد، که البته دوام زیادی ندارد. و باید به‌صورت مستمر و تا وقتی‌که شبه‌افیون کاملاً از بدن پاک شود مصرف شود (تا ۳ روز برای متادون). بچه‌هائی که از مادران مبتلا به سوءمصرف شبه‌افیون‌ها به دنیا می‌آیند، ممکن است مسمومیت، مسمومیت با مصرف بیش از حد زیاد، و ترک را تجربه کنید.

تحمل، وابستگی و ترک

با مصرف طولانی‌مدت شبه‌افیون‌ها که به سرعت ایجاد می‌شود در تعداد و حساسیت گیرنده‌های افیونی تغییراتی ایجاد می‌کنند و حساسیت گیرنده‌های دوپامینرژیک، کولینرژیک و سروتونرژیک را افزایش می‌دهند، آثار عمیقی بر سیستم‌های نورآدرنرژیک می‌گذارند. بعد از توقف مصرف طولانی‌مدت یا بعد از توقف ناگهانی و یا مصرف یک آنتاگونیست افیونی به‌وجود می‌آید. نشانه‌ها اساساً به مهار فعالیت نورون‌های نورآدرنرژیک در لوکوس سرولئوس مرتبط می‌باشد. ترک به‌ندرت یک فوریت پزشکی است علایم بالینی شامل اشتیاق و میل زیاد به مصرف دارو، اضطراب، خمیازه، اسهال، بی‌خوابی، آبریزش چشم و بینی، احساس گرما و سرما، دردهای عضلانی، بی‌قراری، تومور، تهوع و استفراغ، اسهال، اتساع مردمک، افزایش درجه علایم حیاتی می‌باشند. شدت آن بستگی به دوز مصرفی ماده در گذشته و سرعت کاهش دارد. با داروهای دارای اثر بلندمدت مثل متادون شدت کمتر و با داروهای با اثر کوتاه‌مدت، مثل مورفین شدت بیشتری دارد. بیماران میل شدیدی برای مصرف مواد شبه‌افیونی دارند و برای به‌دست آوردن آنها کازهای زیادی می‌کنند. مراقب بیماران متعارض بوده و در پی علایمی مثل سیخ شدن موها، اتساع مردمک، تاکیکاردی، پرفشاری خون (هیپرتانسیون)، باشید. اگر علایم عینی وجود ندارد، برای ترک، مواد شبه‌افیونی را تجویز نکنید. هدف از سم‌زدائی کاهش نشانه‌های ترک می‌باشد (به‌منظور ممانعت از ترک درمان از طرف بیمار) و در عین حال به‌طور ثابتی دوز شبه‌افیون را کاهش می‌دهیم.

- سم‌زدائی:

اگر علایم عینی ترک وجود دارد، ۱۰ میلی‌گرم متادون تجویز کنید. اگر بعد از ۴ تا ۶ ساعت علایم ترک هنوز وجود دارد، دوز اضافی ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم را که در صورت نیاز هر ۴ تا ۶ ساعت تکرار می‌شود تجویز کنید. دوز کلی در ۲۴ ساعت برابر با دوز روز دوم است (به‌ندرت کمتر از ۴۰ میلی‌گرم) دارو را دو روز یکبار یا هر روز تجویز کنید و در مورد ترک هروئین دوز را با ۵ میلی‌گرم در روز کاهش دهید.  ترک متادون ممکن است سم‌زدائی کندتری را لازم داشته باشد. سم‌زدائی بیماران وابسته به پنتازوسین به‌دلیل خاصیت آگونیتیک و آنتاگونیستی با خود پنتازوسین صورت می‌گیرد. بسیاری از داروهای غیرافیونی برای سم‌زدائی افیونی مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، اما تنها داروی اثربخش کلونیدین (clonidine) بوده است که بر نشانه‌هائی مثل اسهال، استفراغ و تهوع که به دنبال ترک مواد شبه‌افیونی به‌وجود می‌آید اثر می‌گذارد و آنها را رفع می ‌کند (برای اکثر نشانه‌های دیگر مؤثر نیست).  مقدار ۱/۰ تا ۲/۰ میلی‌گرم در صورت لزوم هر ۳ ساعت تجویز کنید و از مقدار ۸/۰ میلی‌گرم در روز تجاوز نکنید. دوز را با نشانه‌ها تطابق دهید. موقعی‌که دوزاژ ثابت شد.  در طی ۲ هفته از مقدار آن کم کنید. افت فشار خون عارضه جانبی آن است. کلونیدین مخدر نیست و اثر کوتاه‌مدتی دارد.

رویکرد کلی در ترک، حمایت، سم‌زدائی، و روی‌آوری به درمان نگهدارنده با متادون یا پرهیز می‌باشد. بیمارانی که به چند ماده وابسته هستند (مانند یک ماده شبه‌افیونی و یک آرام‌بخش ـ خواب‌آور)، وقتی‌که در حال سم‌زدائی از یک ماده هستند، باید دوزاژ ثابتی از ماده دیگر را دریافت کنند. نالترکسون 'naltrexone' (یک آنتاگونیست شبه‌افیونی طولانی‌اثر) را می‌توان با کلونیدین به‌منظور تسریع سم‌زدائی استفاده کرد. مصرف نالترکسون به‌صورت خوراکی است و در صورتی‌که ۳ بار در هفته (۱۰۰ میلی‌گرم در طی روزهای هفته و ۱۵ میلی‌گرم در آخر هفته) تجویز شود، آثار هروئین را خنثی می‌کند. بعد از سم‌زدائی، نالترکسون خوراکی در کمک به ماندن در پرهیز تا ۲ ماه مؤثر بوده است.

سم‌زدائی فوق سریع (ultrarapid) روش ترک سریع یا آنتاگونیست افیونی تحت بیهوشی عمومی می‌باشد. تحقیقات بیشتری ضروری است تا مشخص کند آیا استفاده از این روش گران و فشرده، که ریسک بیهوشی را در جریان سم‌زدائی اضافه می‌کند، مزایائی داشته است یا نه.

- جایگزین‌های (substitues) شبه‌افیونی:

درمان نگهدارنده با متادون، درمان اصلی درازمدت وابستگی افیونی می‌باشد که نوعی سم‌زدائی آهسته و طولانی‌ است. اکثر بیماران می‌توانند در دوزهای روزانه ۶۰ میلی‌گرم یا کمتر نگه داشته شوند. برنامه‌های نگهدارنده با متادون اگرچه غالباً مورد انتقاد واقع می‌شود، ولی میزان استفاده از هروئین را پائین می‌آورند. تجویز متادون به مقدار کافی ضروری است، و استفاده از آزمایش‌هائی که غلظت متادون در پلاسمای خون را می‌سنجند در تعیین دوزاژ مناسب مفید می‌تواند باشد.

لوو - متادیل (که با عنوان LAAM و ORLAAM نیز معروف است)، یک ماده شبه‌افیونی است که از متادون طولانی‌اثرتر می‌باشد و با دوزهای ۳۰ تا ۸۰ میلی‌گرم، سه بار در هفته و به‌منظور درمان افزایش است. بوپرنورفین (buprenorphine)، یک آگونیست نسبی گیرنده μ شبه‌افیونی است که ممکن است هم در سم‌زدائی و هم در درمان نگهدارنده استفاده شود.

- اجتماع‌درمانی:

برنامه‌های مراقبتی که تأکید بر پرهیز گروه‌درمانی در چارچوب محیطی ساختارمند دارد.

- سایر مداخلات:

آموزش در رابطه با انتقال ویروس HIV، روان‌درمانی‌های فردی و گروهی، گروه‌های خودیاری (مخدری‌های گمنام)، برنامه‌های رایگان تعویض سوزن (free-needle-exchange programs)، و برنامه درمانی بدون دارو (Outpatient drug-free programs) نیز مفید می‌باشند. opium.site: پروتکل ترک اعتیاد مخدر محرک متامفتامین (شیشه ) متد ...